Badanie psychotechniczne dla kierowców prowadzących pojazdy zawodowo jest konieczne. Jego celem jest zapewnienie bezpieczeństwa w ruchu drogowym i upewnienie się, czy kierujący nie stanowi zagrożenia wobec innych. Na czym polegają psychotesty dla kierowców? Kto musi je wykonać? Zapraszamy do lektury poradnika!
Psychotesty dla kierowców - co to takiego?
Badania psychotechniczne pozwalają określić sprawność psychomotoryczną kierowcy oraz przeprowadzić analizę jego procesów poznawczych.
Celem psychotestów dla kierowców jest zapewnienie wysokiego poziomu bezpieczeństwa w ruchu drogowym i zminimalizowanie ryzyka, iż prowadzący pojazd stanowi zagrożenie dla innych uczestników ruchu.
Kwestię konieczności przeprowadzenia tego rodzaju badań reguluje Ustawa o transporcie drogowym – art. 39k ust. 1: „Kierowca wykonujący przewóz drogowy podlega badaniom psychologicznym przeprowadzanym w celu stwierdzenia istnienia lub braku przeciwwskazań psychologicznych do wykonywania pracy na stanowisku kierowcy.”
Psychotesty dla kierowców – co jest badane?
Podczas badania sprawdzane są sprawności psychomotoryczne, zdolności poznawcze (uwaga i spostrzeganie), analizuje się także cechy osobowości, dojrzałości społecznej i emocjonalnej, a także funkcjonowanie w sytuacjach stresowych.
Badanie psychotechniczne kierowców składa się z trzech części:
- Badanie osobowości kierowcy – to ogólny wywiad na temat stanu zdrowia badanej osoby, polega na wypełnieniu kwestionariusza z prostymi zadaniami, które oceniają zdolność radzenia sobie w trudnych sytuacjach, spostrzegawczość, a także reakcję na stres i presję społeczną i dojrzałość emocjonalną.
- Analiza zdolności intelektualnej – w tym etapie rozwiązuje się specjalne testy uwagi oraz ogólnej sprawności.
- Badanie sprawności psychomotorycznej – sprawdzana jest szybkość reakcji, koordynacja ruchów, a także umiejętność błyskawicznej oceny sytuacji z użyciem wzroku. W badaniu stosuje się nowoczesne urządzenia, które oceniają czy kierowca poradzi sobie z prowadzeniem pojazdu przy dużej prędkości jazdy, a także w całkowitej ciemności.
Badanie trwa około 2-3 godzin, choć prawdziwy czas jego trwania, zależy od osoby badanej. Niektórzy potrzebują więcej czasu na wykonanie zadań, a inni mniej. Nie warto się jednak spieszyć, lepiej zachować spokój i pełną koncentrację.
Specjalista przeprowadzający badanie może je odwołać, jeśli podejrzewa, że kierowca znajduje się pod wpływem alkoholu lub jego stan nie wskazuje na to, by odpowiadał zgodnie z prawdą. Wówczas nowy termin jest wyznaczany po upłynięciu 14 dni.
Badanie po utracie prawa jazdy może dodatkowo zawierać elementy, które pozwolą upewnić się specjalistom, czy w życiu kierowcy alkohol lub substancje odurzające nie stanowią źródła problemów i nie przekładają się na bezpieczne prowadzenie pojazdu.
Czy badanie psychologiczne kierowcy jest obowiązkowe?
Zgodnie z Ustawą o transporcie drogowym, psychotesty są obowiązkowe dla kierowców:
- Pracujących na etacie kierowcy, np.: kurierów, przedstawicieli handlowych, dostawców, itd.
- Zajmujących się transportem drogowym, np.: instruktorów jazdy, egzaminatorów, itd.
- Prowadzących środki transportu komunikacji publicznej.
- Kierujących pojazdy uprzywilejowane.
- Taksówkarzy oraz przewoźników osób.
- Operatorów maszyn oraz urządzeń.
- Kandydatów na prawo jazdy kategorii C1, C1+E, C, C+E, D1, D1+E, D+E.
- Ubiegających się o przedłużenie ważności prawa jazdy powyższych kategorii.
Poza tym, obowiązek wykonania psychotestów dotyczy także strażników miejskich oraz detektywów, którzy w ramach wykonywania obowiązków zawodowych, muszą prowadzić pojazdy na co dzień.
Obowiązek badań psychologicznych dotyczy także kierowców, którzy utracili prawo jazdy, np.: w wyniku przekroczenia dopuszczalnej liczby punktów karnych lub popełnienia innych wykroczeń.
Osoby, których stan zdrowia nie pozwalał na ponowne uzyskanie prawa jazdy, także przechodzą testy psychologiczne.
Częstotliwość - co ile lat należy wykonywać psychotesty dla kierowców?
Psychotesty dla kierowców przeprowadza się co 5 lat, po ukończeniu 60. roku życia, należy je powtarzać co 30 miesięcy. Reguluje to Ustawa o transporcie drogowym.
Pierwsze badanie przeprowadzane jest przed wydaniem świadectwa kwalifikacji zawodowej, a następne w ustalonym terminie, aby umożliwić kierowcy ukończenie szkolenia okresowego.
Czy psychotesty są obowiązkowe dla kierowców z kategorią B?
Tak, jeśli należą do grupy kierowców, którzy będą prowadzić pojazdy zawodowo.
Natomiast, psychotesty na prawo jazdy kategorii B dla kierowców zawodowych przeprowadza się tylko raz, jeśli nie ma innych przeciwwskazań.
Wynik testów pozostaje ważny bezterminowo i jest także wpisany w dokumentacji, przekazywanej lekarzowi medycyny pracy.
Badania kierowców - czy obowiązują tylko kierowców zawodowych?
Badanie lekarskie na kierowcę musi przejść każda osoba, która zamierza ubiegać się o zdobycie uprawnień do kierowania pojazdami.
Takie badanie polega na sprawdzeniu ogólnego stanu zdrowia i uzyskaniu informacji o przewlekłych chorobach. Ocenia się przede wszystkim wzrok, słuch, a także układ oddechowy, poruszanie się i ciśnienie. Dodatkowo, kandydat na kierowcę jest badany w zakresie stanu psychicznego oraz uzależnienie od alkoholu lub innych substancji odurzających. Nie jest to jednak takie samo badanie, jak podczas psychotestów.
Lekarz, w przypadku wątpliwości, może skierować kandydata na kierowcę na dodatkowe badania laboratoryjne lub konsultację okulistyczną. Wydane orzeczenie lekarskie może posiadać także pewne ograniczenia, wynikające np.: z powodu wady wzroku, wówczas prawo jazdy wydawane jest określony czas.
Co ważne, bez orzeczenia lekarskiego, nie można ubiegać się o profil kandydata na kierowcę, co wyklucza także możliwość uzyskania uprawnień do kierowania pojazdami.
Jaki lekarz jest uprawniony do badania kierowców?
Badania psychotechniczne dla kierowców są wykonywane przez psychologa lub zespół psychologów w specjalnym ośrodku, który ma do tego uprawnienia.
Ile kosztują psychotesty dla kierowców?
Testy psychologiczne dla kierowców zawodowych kosztują 150 zł, co jest odgórnie ustaloną przez Ministra Zdrowia, stawką. Z kolei, dla kandydatów na kierowcę, badania Medycyny Pracy kosztują 200 zł, co również jest ustaloną odgórnie stawką.
W niektórych przypadkach za badania płaci pracodawca albo ośrodek szkoleniowy.